می نویسد: ” مدتی این بلد را مروان حکم منزل کرده بود و مریانه (مریانج) که حال مشهور است پایتخت آن بدبخت بود. “ ادعای مولف مذکور ومطالبی از این دست کاملا نادرست و غیر مستند می‌باشد زیرا طبق منابع تاریخی مروان حکم خلیفه چهارم اموی هیچگاه به همدان نیامده است. بعضی نیز منطقه را تختگاه مردانشاه یکی از پسران خسرو پرویز دانسته و مَریانه را در اصل مَردانَه یعنی محل زندگی مردانشاه میدانند که جملگی چنانکه گفته شد استنباط‌های شخصی بوده و مستندات تاریخی ندارد. اما اهالی به آن مرگانه و همدانی‌ها مریانه می‌گویند و در نقشه‌ها و مکاتبات اداری بصورت معرب مریانج استعمال می‌شود. دکتر اذکایی در کتاب مادستان یا همدان‌نامه از طریق تحلیل‌های زبان‌شناسی بر این باور است که مرگانه از دو جز مرگ+آنه تشکیل شده و مرگ یا مرغ به معنی چمن می‌باشد و در مجموع یعنی محلی که در آنجا چمن فراوان است. (این واژه در مرغزار به معنی چمن‌زار و معرب آن مرج در واژه مرج راهط و مروج الذهب مشاهده می‌شود). اگر چه در منابع تاریخی نام و نشان چندانی از مریانج به وضوح دیده نمی‌شود اما بدون تردید وجود شرایط مساعد زیست محیطی، آب فراوان خاک‌های رسوبی حاصلخیز، وجود رودخانه و جویبارهای جاری از دامنه‌های الوند و موقعیت جغرافیایی خاص که آنجا را در مدخل دره برفین (امامزاده کوه) و مسیر راه ارتباطی هگمتانه به کنگاور قرار می‌داده همواره باعث استقرار گروه‌های یکجا نشین در آن منطقه بوده است وجود چند تپه باستانی به نامهای: ثپه سلمان . تپه ماشالا . تپه قولوقه . تپه کاروانسرا، تپه‌تپه‌ها و تپه شانه قل قلکه تا این اواخر یعنی پنجاه سال قبل وجود داشتند و امروزه به دلایلی از بین رفته‌اند و فقط یکی از آنها در ۳ کیلومتری جاده همدان کرمانشاه تقریبا پشت رستوران سرچشمه باقی مانده است که در تاریخ ۷/۱۲/۱۳۸۶ به شماره ۲۱۶۴۱ به عنوان یک اثر ملی به ثبت سازمان میراث فرهنگی رسیده است. و همچنین کشف اتفاقی گورهایی تاریخی بنا به گفته معمرین در محوطه‌ای که به خانه خراب‌ها و 'دوازده۱۲بید' مشهور است. نشان از قدمت آن در هزارهای قبل از میلاد دارد، امروزه در دره دوستعلی و دو خواهران نیز چندین سنگ نگاره چوپانی دیده می‌شود که حکایت از مسکون بودن منطقه در عصر سنگ می‌نماید. در دوره‌های تاریخی پیش از اسلام احتمالا مریانج و روستاهای دره برفین ده دژهایی بوده‌اند که نه تنها امنیت شهر هگمتانه را تامین می‌کردند بلکه بخش‌هایی از نیروی نظامی در آنجا استقرار می‌یافتند.

در خلال هجوم اعراب به ایران و بعد از فتح نهاوند درگیری‌هایی بین اعراب و باقیمانده سپاه ساسانی در همین منطقه رخ داده و در اثر آن تعدادی از بزرگان سپاه عرب کشته شده‌اند و مقبره آنها در جایی که به امامزاده کوه معروف است واقع شده وهمچنین وجود تعدادی اماکن با نام بعضی شاهان و بزرگان قبل از اسلام موید اهمیت سوق الجیشی منطقه در قدیم می‌باشد در دوره اسلامی بعضی از جغرافی نویسان و شعرا و ادبا به مناسبت‌هایی از دره ماوشان و زیبایی‌ها و آبادی‌های آن یاد نموده‌اند. از جمله: عین القضاه، حمدالله مستوفی، نجم الدین قمی، زکریا محمود قزوینی و عبدالباقی نهاوندی گاه به اختصار و گاه به تفصیل ماوشان را توصیف نموده‌اند. ماوشان نام قدیمی همین دره برفین است که رودخانه قوری چای یا ماوشانرود از کنار روستاهای برفین، موئین، توئین، سولان و مریانج می‌گذرد و نه تنها در اقتصاد کشاورزی آنها نقش بسزایی دارد بلکه به لحاظ اجتماعی و فرهنگی نیز موجب تقویت پیوندها و ارتباطات اجتماعی و فرهنگی روستاهای مذکور گردیده است.

به نظر مي‌رسد اولین سند مکتوبی که در آن نام و نشانی از مريانج به میان آمده مربوط به دو چکامه‌ای است که ابوالوفای همدانی ادیب و شاعر قرن سوم هجری به زبان عربی در زیبایی‌ها و مناظر خاطره انگیز و اماکن دره ماوشان سروده است، ابوالوفای همدانی در ابیاتی از آن چکامه به توصیف و تمجید زیبایی‌های طبیعی مریانج می‌پردازد و می‌گوید:
بسفح مرجانه المحسود و ساکنها

روض اریض و ما ثم موار

و شعب قروذ فیه کل مونقه

و فیه للهوا اشجار و انهار

در دامنه مریانه که بر آرمندگانش رشک برند گلزاری نظر گیر و آب زاری هموار است))

((دره قروه که در آن هر چیز دلپسندی است و درختان و جویباری فرح انگیز در آنجاست))

همچنین ابن فقیه جغرافیدان متوفی ۳۴۰هجری در کتاب اخبارالبلدان از قریه‌ای در نزدیکی همدان به نام میانج نام برده است که به احتمال زیاد همین مریانج است. (البته نباید با میانج آذربیجان که زادگاه عین القضات است اشتباه شود.)

اگر مواردی نظیر آنچه که ابوالوفای همدانی وصف کرده و جغرافی نویسان و دیگران به صورت کلی در مورد آبادی‌های دره ماوشان نقل کرده‌اند را استثنا کنیم در آن صورت اخبار و اسناد مکتوب قابل ذکری از گذشته تاریخی مریانج به دست نمی‌آید. زیرا مریانج به سبب همجواری دیوار به دیوار با شهر تاریخی و مشهور همدان تحت الشعاع آن بوده و وقایع و حوادثی که در آن رخ می‌داده به عنوان بخشی از تاریخ همدان ثبت و ضبط می‌گردیده و یا به حساب نمی‌آمده و مکتوب نمی‌شده است، از این رو مریانج نتوانسته نقش وجلوه‌های خود را به نمایاند.

به هر حال در اینکه قدمت آنجا همپای قدمت هگمتانه است شکی نیست ولی روایات سینه به سینه مردمان مریانج به خصوص سالخوردگان حکایت از گذشته‌های پر فراز و نشیب آنجا دارد، این اسناد شفاهی اگرچه بعضا مورد اعتماد نیستند و باید درباره صحت سقم آنها تعمق و تامل نمود. لیکن بیانگر حوادثی است که از حمله افغان‌ها تا عصر ناصری، مشروطیت و جنگ‌های جهانی اول و دوم و انقلاب اسلامی و دفاع مقدس به وقوع پیوسته است که مجال پرداختن به آنها فراهم نیست. (تهیه شده ذر وبگاه شهر مریانج)

lvdhk[ مریانج همدان-مریانج قدیم مریانج مريانجی سایت شهر مریانج